Przyczyny i skutki uzależnień

Myśląc o uzależnieniu, zazwyczaj wyobrażamy sobie osobę młodą, spontaniczną, beztroską, z lekceważącym podejściem do innych, wulgarną i agresywną. Nierzadko ten obraz osoby uzależnionej bywa zgubny. Problem uzależnienia powszechny jest w każdej grupie wiekowej i społecznej, ponieważ człowiek w całym swoim życiu jest poddawany ciągłym, dynamicznym przemianom: psychicznym, biologicznym, środowiskowym czy kulturowym. Nie zawsze jednak jest on odpowiednio na nie przygotowany, co wiąże się z dużym stresem, napięciem, lękiem i bezradnością prowadzącą niekiedy do kryzysów, w których osoba sięga po coś, co pozwoli jej rozładować nieprzyjemny stan.

Często spotykamy się ze stwierdzeniem, że ciężko jest dopilnować dziecko w wieku dorastania, powstrzymać je od negatywnych czynników środowiskowych, uchronić przed całym złem świata, ponieważ jest to okres odkrywania otoczenia i samego siebie, swoich własnych zainteresowań, pragnienia bycia dorosłym, czas wielu problemów i niewielkiej ilości satysfakcji. W czasie występowania trudności i braku wsparcia bliskich osób człowiek jest narażony na szybsze sięgnięcie po używkę, by zapomnieć o problemach. Chęć zażycia substancji bywa również przejawem zwykłej ludzkiej ciekawości. Niebezpieczeństwo powstania uzależnienia w tym okresie życia faktycznie jest większe, ponieważ młodzi ludzie są na etapie tworzenia systemu własnych wartości, poddawani licznym naciskom ze strony rówieśników, mogą ulec pokusie z braku asertywności, chęci wpasowania się w grupę, zaimponowania i zyskania aprobaty. Dlatego niesamowicie ważna jest obecność bliskich osób, oferujących wsparcie i bezgraniczną pomoc.

Kolejne lata życia wcale nie są łatwiejsze. Wraz z wiekiem wzrasta liczba obowiązków, presja społeczna oraz odpowiedzialność, już nie tylko za samego siebie. Osoby dorosłe pomimo ukształtowanej tożsamości nie mają przygotowanego rozwiązania na każdą napotkaną trudność. W chwilach przeładowania nadmiarem pracy, bezsenności, samotności czy wyczerpania organizmu sięgają po to, co pomoże im uśmierzyć ból i zapomnieć o tym, co „niewygodne”. Gdy jednostka nie ma lub w najbliższym czasie nie wypracuje sobie innych sposobów na radzenie sobie ze stresem, może uciec w to, co łatwo dostępne i łatwiejsze niż praca nad samym sobą.

Kontekst kultury zdaje się być czynnikiem chroniącym, podnoszącym naszą wiedzę o świecie, zachowaniach społecznych itp. Otóż okazuje się, że w kulturze naszego kraju alkohol jest nieodłączną substancją spożywaną podczas różnych uroczystości, nawet tych, które wiążą się z obrzędami religijnymi. Spożywanie substancji procentowych towarzyszy nam przy okazji świąt, urodzin, imienin, „oblewaniu” sukcesów, rocznic i wiele innych wydarzeń rodzinnych, ponieważ rozluźnia atmosferę, sprawia, że ludzie stają się bardziej rozmowni, otwarci i towarzyscy.

W kwestii powstania uzależnienia nie można zapomnieć o czynnikach sprzyjających uzależnieniom takich jak: obciążenie genetyczne, cechy temperamentne (wybuchowość, drażliwość, nad aktywność ruchowa) lub niski status socjo-ekonomiczny. Niestety, na ten aspekt powstania choroby nie mamy zbyt wielkiego wpływu, ponieważ nie zawsze przyczyna jest zależna od człowieka.

Negatywne zmiany spowodowane zażywaniem szkodliwej ilości używek są różne, w zależności od rodzaju zażywanej substancji, ilości i częstości. Jednak ogólne i najczęściej występujące skutki w obszarze biologicznym to obumarcie komórek nerwowych, przewlekłe stany zapalne żołądka, trzustki, zmniejszenie popędu seksualnego, nadciśnienie, problemy związane z układem oddechowym, ataki serca i napady padaczkowe. Są to objawy zmian, które nieleczone mogą prowadzić do ogólnego wyniszczenia i osłabienia organizmu, a ostatecznie nawet śmierci.

Uzależnienie dotyka również innych sfer, na przykład zawodową, rodzinną czy towarzyską. Zaczynają się problemy w pracy spowodowane niewywiązywaniem się z obowiązków, spóźnianiem, nieobecnościami, co prowadzi do kłopotów finansowych i trudnością w utrzymaniu rodziny. Członkowie rodziny nie potrafią funkcjonować z osobą przebywającą pod wpływem substancji, która często staje się agresywna, wybuchowa, impulsywna i rozdrażniona. Relacje ze znajomymi, które wcześniej opierały się na zaufaniu, rozmowach i wsparciu, zaczynają się stopniowo urywać.

Podsumowanie. Uzależnienie może być zarówno przyczyną, jak i skutkiem trudności na drodze życiowej każdego człowieka. Problemy są nieuniknione, lecz to od nas zależy, jaki sposób walki z nimi wypracujemy, by nie stracić tego, co tak naprawdę ma największe znaczenie. Idąc w myśl przysłowia „wszystkiego w życiu trzeba spróbować”, może jednak warto zastanowić się nad konsekwencjami własnych działań i możliwością utraty tego, co jest w życiu najważniejsze.

AZ