Starszej metryki niż ta gmina nie ma nikt !

W tym samym wieku w miejscu zamku zostało wybudowane tzw. fortalicum, czyli dwór obronny otoczony wałami. Pozostałości tych wałów zachowały się do dzisiejszych czasów. Osobiście uważam, że władze miejskie Goraja powinny zadbać o miejsce i historię miasta, powinny także przeprowadzić badania wykopaliskowe w miejscu zamku! Jest to ich moralny obowiązek. Dzięki tym badaniom Goraj znalazłby się ponownie, po wielu stuleciach, na mapie Polski, gdzie znajdują się fundamenty po warowni.

Goraj otrzymał prawa miejskie około 1373 roku. W 1379 roku erygowano tu parafię, której proboszczami byli m.in. profesorowie Akademii Zamojskiej. Nadanie Goraja jego właścicielowi, Dymitrowi, zostało potwierdzone w 1389 roku przez Władysława Jagiełłę. Do 1508 roku majątek pozostawał w rękach Gorajskich. Następnymi właścicielami byli: Mikołaj Firlej z Dąbrowicy, Wiktor Sienieński, Andrzej Górka i jego syn Stanisław Górka, Paweł Trojanowski. Miasto zostało spalone około 1561 roku i w 1780 roku. W 1595 roku Trojanowski sprzedał dobra gorajskie Janowi Zamoyskiemu, który wcielił je do Ordynacji Zamojskiej. Gdy Gorajem zajmowali się dzierżawcy, doprowadzili do upadku znajdującego się tu jednego ze starszych zamków na Zamojszczyźnie.

Goraj przez wiele lat był otoczony mokradłami, bagnami, źródliskami, a fragmenty tych miejsc zachowały się przy gorajskim kościele oraz po prawej stronie drogi wojewódzkiej w stronę Lublina. Zachowało się wiele przekazów i opowiadań o bezdennych mokradłach.

W Goraju zachował się układ przestrzenny miasta, tj. rynek oraz uliczki doprowadzające do tego miejsca. W tym mieście istniały trzy kościoły. Trzeci, obecny kościół, został wybudowany w latach 80. XVIII wieku. Pierwsze dwa kościoły znajdowały się zupełnie w innych miejscach. Pierwszy był przy ul. Janowskiej, a drugi – Frampolskiej. Dlaczego wybudowano je w różnych miejscach, nie wiadomo. Obecny kościół został wybudowany, o dziwo, w bardzo niekorzystnym miejscu – przy mokradłach, na dębowych palach. W środku znajduje się obraz Matki Boskiej Gorajskiej oraz koronowany obraz św. Anny, który jest udostępniony wiernym tylko raz w roku – 26 lipca.

Warto przytoczyć postać związaną z Gorajem – Dymitr z Goraja herbu Korczak.  Urodził się ok. 1340 roku, zmarł 20 lutego 1400 roku. Był marszałkiem wielkim koronnym, podskarbim wielkim koronnym w latach 1364–1370 i 1377–1391. To on właśnie jest znany z obrazu Jana Matejki, jak próbował powstrzymać królową Jadwigę przed spotkaniem z Wilhelmem. 26 lipca 1377 w obozie wojskowym pod Bełzem podczas odwetowej wyprawy Polaków i Węgrów na Litwinów, w wyniku której zdobyte zostały Chełm i Bełz. Król Ludwik Węgierski wydał dokument za zasługi rycerskie nadający braciom Dymitrowi i Iwanowi z Klecia Goraj i zamek w Goraju wraz z wsiami – Stróżą, Wyżnicą, Kraśnikiem i Rzeczycą. Wspólnotę majątkową braci Dymitra i Iwana rozdzielił Władysław Jagiełło w 1388 roku i potwierdził dokumentem królewskim z 28 maja 1389 roku w Lublinie. Dymitr otrzymał Goraj, Szczebrzeszyn i Kraśnik wraz z kluczami majątkowymi, a Iwan Klecie. Był opiekunem młodej królowej Jadwigi. Za udział w powstrzymaniu jej od ślubu z Wilhelmem Habsburgiem otrzymał miasteczko Szczebrzeszyn i okolice.

(…)

Więcej o barwnej historii Goraja w najnowszym papierowym wydaniu Nowej Gazety Biłgorajskiej.

foto: Goraj dawniej