NOWa Gazeta Biłgorajska: – Parafia prawosławna w Biłgoraju obchodzi w tym roku swój pierwszy jubileusz. Jak to się stało, że parafia po wielu latach nieobecności w tym mieście zaistniała na nowo?
Ks. Korneliusz Wilkiel: – W tym roku obchodzimy jubileusz 10-lecia parafii w Biłgoraju, ale mówiąc o historii parafii należy uściślić fakt, iż obchodzimy nie 10-lecie istnienia prawosławia na tych ziemiach, a 10-lecie restytucji parafii po kilkudziesięciu latach nieobecności na mapie miasta.
Historia Biłgoraja świadczy o wielokulturowości tego regionu. Biłgoraj od lat był zamieszkiwany również przez wielu wyznawców religii prawosławnej. Pierwsza cerkiew prawosławna w Biłgoraju była zbudowana w 1617 roku, o czym świadczył napis na jednej z belek cerkiewnej budowli. Źródła historyczne mówią również o tym, iż w 1620 roku duszpasterz cerkwi o. Stefan był uczestnikiem synodu duchowieństwa w Szczebrzeszynie. Po przyłączeniu w 1720 r. diecezji przemyskiej do Kościoła greckokatolickiego wyznawcy prawosławia z dekanatu tarnogrodzkiego i biłgorajskiego stali się z roku na rok unitami. Jednak wygląd świątyni, jej wystrój wewnętrzny oraz wyposażenie świadczyło o przywiązaniu do grecko-bizantyjskiego stylu i kultury ruskiej. Wspomniana stara cerkiew została zrujnowana w połowie XVIII stulecia. W latach 1790-1793 została zbudowana pierwsza murowana unicka cerkiew św. Jerzego.
W roku 1875 nastąpił dla prawosławnych błogosławiony czas, kiedy unicka diecezja chełmska wróciła do swojej macierzystej Cerkwi prawosławnej. Był to czas stateczny dla rozwoju Kościoła prawosławnego. W 1875 roku cerkiew unicka św. Jerzego przy ulicy Kościuszki została przeznaczona na cerkiew prawosławną. W protokole wizytacyjnym bp. Tichona (Bieławina) – obecnie świętego, który w latach 1897-1898 był biskupem pomocniczym diecezji chełmsko-warszawskiej z tytułem biskupa lubelskiego – zapisano, iż parafia prawosławna w Biłgoraju – w skład której wchodziło miasto Biłgoraj i 8 najbliższych wsi – liczyła 1 032 wiernych. Do dwuklasowej szkoły parafialnej i do żeńskiej szkoły ministerialnej uczęszczało łącznie sto czterdzieścioro dzieci; biblioteka parafialna dysponowała 48 woluminami. Jak podają źródła archiwalne, tego dnia podczas wizytacji biskupa witał pododdział kozacki oraz władze miasta na czele z burmistrzem, naczelnikami powiatu i policji...
W tej świątyni wyznawcy prawosławia modlili się do 1914 roku. Wtedy to na skutek działań wojennych nastąpiła ewakuacja prawosławnych w głąb Rosji, co określamy tzw. "bieżeństwem".
W Biłgoraju została wówczas niewielka grupa prawosławnych, mimo to nabożeństwa wciąż się odbywały tylko niesystematycznie. W 1919 r. cerkiew i cały majątek cerkiewny na mocy Rozporządzenia ministerstwa rolnictwa został przejęty pod przymusowy zarząd państwowy, rozporządzenie to ukazało się w Monitorze Polskim, dzienniku urzędowym Rzeczpospolitej Polskiej 20 czerwca 1919 roku. Nabożeństwa prawosławne z braku świątyni odbywały się w domach prywatnych, a w okresie letnim na cmentarzach. O tym, że w latach 20. społeczność prawosławna w Biłgoraju stanowiła pokaźną grupę mieszkańców miasta może świadczyć fakt, że w 1927 roku prawosławni gościli u siebie zwierzchnika Kościoła prawosławnego w Polsce, metropolitę Dionizego, kiedy odwiedzał ten teren.
W czasie II wojny światowej, w 1941 roku, cerkiew znowu zaczęła należeć do wyznawców prawosławia. Trwało to do roku 1945, w którym to ponownie czynniki polityczne przyczyniły się do tego, że z terenu dzisiejszego województwa lubelskiego wysiedlono niemalże 270 tys. autochtonów na ówczesną sowiecką Ukrainę. Następnie społeczność prawosławna w r. 1947 doświadczyła drugiego bestialskiego wysiedlenia, czym była "akcja Wisła". To spowodowało, że liczba wiernych prawosławnych w Biłgoraju spadła niemal do zera. Pozostała społeczność prawosławna w Biłgoraju z powodu braku świątyni musiała uczęszczać do oddalonej o 20 km świątyni w Tarnogrodzie.
Dekretem Jego Ekscelencji Najprzewielebniejszego Abla, Arcybiskupa Lubelskiego i Chełmskiego, z dn. 22 czerwcu 2006 roku została erygowana parafia prawosławna pw. św. Jerzego w Biłgoraju.
16 sierpnia 2006 r. już na stałego proboszcza parafii zostaje powołany młody duchowny ks. mgr Jarosław Biryłko. We wrześniu również pomieszczenia gospodarcze domu parafialnego zaadaptowano na kaplicę. W przygotowaniach miejsca modlitwy aktywnie brali udział parafianie nowo powołanej społeczności.
Nabożeństwo inauguracyjne parafii prawosławnej pw. św. Jerzego w Biłgoraju odbyło się 24.09.2006 r. Podczas nabożeństwa, któremu przewodniczył abp Abel, została poświęcona kaplica. Wydarzenie to miało znaczenie historyczne, ponieważ po raz pierwszy od wielu lat w Biłgoraju sprawowana była Eucharystia w obrządku prawosławnym, a mieszkańcy Biłgoraja i okolic mieli możliwość uczestniczenia w Boskiej Liturgii w swoim mieście.
– Zanim został ksiądz proboszczem w Biłgoraju, to...
– Od kiedy pamiętam, chciałem zostać duchownym. Nie pamiętam, żeby podczas mojego życia ta myśl ode mnie odeszła. Po zakończeniu Liceum Ogólnokształcącego w Białymstoku wstąpiłem do Prawosławnego Seminarium Duchownego w Warszawie, które ukończyłem w 2013 r. i Bóg tak chciał, że zostałem przyjęty w skład prawosławnej diecezji lubelsko-chełmskiej i skierowany do pracy duszpasterskiej w Biłgoraju.
– Budowa świątyni dobiega końca. Cerkiew przy skrzyżowaniu ulic Kościuszki, Krzeszowskiej i Tarnogrodzkiej niewątpliwie jest ozdobą miasta. Jakie prace ostatnio wykonano, a jakie są jeszcze planowane?
– Cerkiew wykończona jest praktycznie w 80%, w ubiegłym roku ściany wewnętrzne pokryte zostały polichromią w stylu bizantyjskim, a przed nami jeszcze bardzo duże wyzwanie – wykonanie kamiennego ikonostasu, w którym umieszczone zostaną ikony napisane zgodnie z prawosławną tradycją. Kiedy uda nam się wykonać ikonostas, przystąpimy do konsekracji świątyni.
– A jak układa się współpraca z władzami miasta, proboszczami sąsiednich parafii, także katolickich?
– Według mojej oceny współpraca układa się bardzo dobrze zarówno z lokalnymi władzami jak również z proboszczami sąsiednich parafii. Fundament naszych dwóch wyznań jest taki sam, wierzymy w tego samego Jedynego Wszechmogącego Boga w Trójcy Świętej, w związku z tym uważam, że nie ma podstaw ku temu, aby nasze kontakty były utrudnione.
– 10 lat to okrągła rocznica. Jak można podsumować ten czas?
– Myślę, że najlepsze podsumowanie jest widoczne dla każdego, kto przechodzi obok świątyni. Właśnie to, iż przez te 10 lat udało się wznieść w Biłgoraju świątynię prawosławną, która jest widocznym pomnikiem smutnych i tragicznych wydarzeń z 1938 roku, upamiętniającym akcję burzenia cerkwi prawosławnych na Chełmszczyźnie i południowym Podlasiu, jest największym sukcesem. Należy w tym momencie wspomnieć i wyrazić słowa wdzięczności przede wszystkim dla Jego Ekscelencji Abp. Abla oraz dla poprzednich proboszczów ks. Jarosława Biryłko oraz ks. Jana Jałozy, ponieważ to dzięki ich zaangażowaniu udało się odbudować życie liturgiczne Cerkwi prawosławnej na terenie Biłgoraja.
– Dziękuję bardzo za rozmowę i życzę kolejnych udanych lat funkcjonowania parafii prawosławnej w Biłgoraju.
Komentarze (0)