Wielkanocny koktajl

Zwyczaje wielkanocne w okolicach Biłgoraja

Rozpoczynały się na tydzień przed świętami w tzw. Palmową (kwietną) Niedzielę. Ważnym elementem była palma święcona w kościele. Palmy wykonywane były z gałązek wierzbowych (bazi), zasuszonych liści trzciny, ozdobione gałązkami bukszpanu, barwinku, borówek, także kwiatami suszonymi lub z bibułki. Na wsiach palma używana była jako kropidło do święconej wody. W Wielkim Tygodniu dziewczęta pisały pisanki, które służyły nie tylko do ozdabiania koszyka ze święconką, ale też do obdarowania. Dziewczęta dawały je chłopcom w dowód sympatii lub wykupywały się przed oblewaniem. Do dziś piękne pisanki wyrabiane są w Korytkowie Dużym, Tereszpolu i Bukowej.

W Wielkim Tygodniu robiono także świniobicie, przygotowywano mięsa i kiełbasy. Na Wielkanoc pieczono bułki drożdżowe, pierogi gryczane, babki, przygotowywano święconkę. W domach bielono ściany, myto okna, robiono przedświąteczne porządki, odwiedzano groby najbliższych i porządkowano je.

 

Alleluja!

Zbliża się kolejna Wielkanoc, a wraz z nią wiele przygotowań i wydarzeń. Uszanujmy tradycję i samo święto godnie. Cieszmy się i niech powszechne będzie Alleluja! Kościół staje się w tych dniach szczególnym sacrum i miejscem życia wierzących. Te święta obchodzą wyznawcy wszystkich chrześcijańskich kościołów, również zreformowanych. Wielkanocne Zmartwychwstanie stało się dziejową opoką i kamieniem węgielnym, fundamentem wiary. Jest dla wszystkich polską tradycją – to najstarsze święto chrześcijańskie i najważniejsze.

 

Biłgorajskie zwyczaje

Pamiętam z dzieciństwa, jak odwiedzaliśmy w kościołach groby Pańskie, takich jak u nas nie ma w Europie. Zgodnie z polską tradycją grobu pilnuje straż często przebrana w mundury, zbroje, kontusze z pasami i szablami.

Piątek to ścisły post. Śledzia (ości) wieszano na patkach płaszczy wiernych podążających na uroczystości kościelne (dowcipy z dzieciństwa).

Sobota to święconka. Koszyczek wypełniony "próbkami", chlebem, kiełbasą, pisankami, przybrany barankiem i barwinkiem. Jajko od zarania dziejów widziano jako symbol słońca i ziemi. To symbol życia, płodności, zmartwychwstania. W wielką sobotę czerpano święconą wodę z wielkich beczek stojących przed kościołem. Kropiono domy i domowników. Dzięki tym zabiegom czekał gospodarzy urodzajny, zdrowy rok.

Niedziela to ucztowanie. Po Mszy rezurekcyjnej zasiadano do stołu i dzielono się święconym jajkiem. Towarzyszył temu huk wybuchów i kanonad. To upamiętnienie odtoczenia kamienia zasłaniającego wejście do grobu Zbawiciela.

Nazajutrz młodzi biegali z wiadrami i konwiami oblewając się wodą. To było widowisko, którego się nie zapomina. Żywy teatr opanował całą, piaskową wówczas, moją ulicę Przemysłową.

Typowym posiłkiem wielkanocnym był barszcz na zakwasie z mąki żytniej. Wkrajano do barszczu suszony ser, jajka, kiełbasę, chrzan, chleb itp. To było pyszne!

 

Życzenia

Zaproponuję PT Czytelnikom kilka tekstów z okazji Świąt Wielkanocnych, a nuż przydadzą się w najbliższych dniach:

Kiedy Wielka Noc nastanie,

życzę Wam na Zmartwychwstanie

zdrowia, szczęścia i radości,

które niechaj zawsze gości

w dobrym sercu, w jasnej duszy,

niech wszystkie żale zagłuszy.

Albo:

Mnóstwo radości i jaj obfitości

Koszyka marzeń i mocnych wrażeń.

I jeszcze:

Na tę Wielkanoc życzyć Wam wypada:

ciepła domowego,

miłości bliźniego,

ciasta wybornego

i… spokoju świętego!

A na koniec symbolika wielkanocnego koszyka:

– jajko – to odradzające się życie

– chleb – ciało Chrystusa, pomyślność i dobrobyt

– baranek – zmartwychwstały Jezus, ochrona przed klęskami

– sól – oczyszczenie

– pieprz – nieśmiertelność i pełnia wiary

– chrzan – siła i krzepa

– wędlina – zdrowie i płodność

– wielkanocna baba – doskonałość.

Czas, w którym chrześcijanie czczą zmartwychwstanie każdej wiosny rodzi się na nowo. Zacznijmy więc tę wiosnę z "czystym kontem" i "Boską mocą" – życzy Czytelnikom NOWej autor.

 

Kazimierz Szubiak