Ścieżką dydaktyczną po leśnictwie Bojary

Ścieżka dydaktyczna w leśnictwie "Bojary" przebiega przez ciekawy fragment lasów Puszczy Solskiej, pokazując różne typy drze­wostanów oraz najważniejsze gatunki drzew, krzewów i roślin runa leśnego. Tłumaczy też niektóre zagadnienia ekologiczne i przyrodni­cze oraz ukazuje wiele aspektów pracy leśników w tak skomplikowa­nym tworze przyrody, jakim jest las. Puszcza Solska to jeden z największych kompleksów leśnych w Polsce. Tworzą ją przeważnie bory sosnowe, rosnące na piaskach polodowcowych, o różnym stopniu wilgotności (od borów suchych na wydmach, poprzez bory świeże, wilgotne, bagienne, aż po torfo­wiska w obniżeniach terenu). Nadleśnictwo Biłgoraj gospodaruje na 17 tysiącach ha Puszczy Solskiej. Integralną częścią złożonej pracy leśników, oprócz zadań go­spodarczych prowadzonych w zrównoważony sposób, jest otaczanie lasów ochroną i powiększanie zasobów leśnych. Dzięki temu lesistość w powiecie biłgorajskim wynosi prawie 40%. Ważnym zadaniem jest też edukacja przyrodnicza, czyli umożliwienie społeczeństwu poznania ojczystej przyrody w sposób zgodny z zasadami jej ochrony. W tym właśnie celu została urządzona nasza ścieżka w leśnictwie Bojary. Niniejszy tekst sygnalizuje i przybliża niektóre zagadnienia na trasie ścieżki, więcej informacji i szczegółowy opis znajdziemy na tablicach ustawionych na kolejnych 17 przystankach. Ścieżka ma kształt pętli o długości 4 km. Trasa jest łatwa i w większości prowadzi drogami leśnymi. Do jej przejścia wystarczą wygodne buty (np. typu "adidasy"). Ścieżka zaczyna się na parkingu usytuowanym przy drodze do leśnej szkółki "Bojary". Aby tam trafić należy skręcić z ulicy Zamoj­skiej w Biłgoraju w stronę Rap Dylańskich, przejechać tory kolejowe, a następnie po ok. 800 m skręcić w lewo w drogę asfaltową prowa­dzącą do tejże szkółki. Po przejechaniu ok. 600 m tą drogą znajdziemy tuż za mostkiem po prawej stronie parking będący początkiem, a zarazem pierwszym przystankiem naszej ścieżki. Tutaj możemy się posilić, korzystając z drewnianych ław i stołów. Można tu również przeprowadzić zajęcia dydaktyczne z młodzieżą, korzystając z ławek tworzących "leśną klasę". Na przystanku tym znajduje się także ujęcie wody ze strumienia oraz niewielki budynek, w którym umieszczono pompy tłoczące wodę do deszczowni na terenie pobliskiej szkółki. Jest tu też punkt czerpania wody przez straż pożarną w razie pożaru lasu. Zagadnienia te oraz kilka innych przyrodniczo-leśnych omówione są na ustawionych tu ta­blicach. Warto się z nimi zapoznać przed wyruszeniem w dalszą drogę. Przez tylną furtkę opuszczamy parking i udajemy się na trasę, którą wskazują nam strzałki kierunkowe. Ścieżka biegnie drogą przez drzewostan sosnowy, najbardziej typowy zespół leśny Puszczy Solskiej. Panuje tu niepodzielnie so­sna, a w runie leśnym borówka czernica. W podszycie, czyli dolnym piętrze lasu, sporadycznie spotkamy świerka, jodłę, czasem brzozę. Po prawej stronie ścieżki, gdzie teren obniża się ku strumieniowi, oprócz borówki w runie widzimy paproć orlicę, a w podszycie pojawia się kruszyna. Po ok. 200 m dochodzimy do przystanku 2., na którym szcze­gółowo opisany jest bór sosnowy, rosnący w Puszczy Solskiej na piaskach polodowcowych. Na tak ubogim siedlisku może rosnąć wy­łącznie sosna. Stanowi ona aż 95% składu gatunkowego w lasach Nadleśnictwa Biłgoraj. Wyróżniony tu ekotyp sosny z Puszczy Solskiej cechuje bardziej płaski system korzeniowy oraz predyspozycja do naturalnego obsiewu. Drzewa te osiągają dość duże przyrosty masy i znaczne wysokości. Kilkadziesiąt metrów dalej mamy przystanek 3. Zapoznamy się tu z bardzo ciekawym zagadnieniem stosowania pułapek feromonowych w lesie. Polega ono na zwabianiu do tych pułapek szkodliwych dla lasu owadów za pomocą specjalnych substancji zapachowych zwanych feromonami. [caption id="attachment_602861" align="alignnone" width="576"] Pułapki feromonowe[/caption] Po chwili dochodzimy do przystanku 4., na którym omówiono problem dokarmiania zwierząt leśnych zimą. Zobaczymy też ustawio­ne tam paśniki do wykładania karmy i tzw. lizawki na sól. Kolejne przystanki pozwolą nam na zapoznanie się ze świerkiem i docieramy do usytuowanego nad zbudowanym tu przez gospodarzy lasu zbior­nikiem wodnym. Jego powierzchnia wynosi prawie 2 ha. Z tablicy dowiemy się, jak ważną rolę dla ekosystemów leśnych spełnia ma­gazynowanie wody w takich zbiornikach. W tym urokliwym miejscu możemy dłuższą chwilę odpocząć, podziwiając piękny krajobraz z wodą i lasem. [caption id="attachment_602856" align="alignnone" width="1024"] Zbiornik wodny[/caption] Wracamy na ścieżkę i po chwili docieramy do 2 następnych przystanków. Na przystanku 7. poznamy tajemnice tak pięknego drze­wa, jakim jest brzoza, a 30 m dalej tablica na przystanku 8. wytłuma­czy nam, co to jest podszyt (krzewy i drzewa stanowiące dolne piętro lasu) i jaka jest jego rola w drzewostanie. W tym miejscu w warstwie podszytu zobaczymy świerka, jodłę i buka. Warto zwrócić też uwagę na rosnące nieopodal kępy młodych sosenek, które wyrosły z nasion wysianych przez stare drzewa. Jest to tzw. naturalne odnowienie so­snowe, charakterystyczne dla borów sosnowych Puszczy Solskiej. Po chwili dochodzimy do przystanku 9., usytuowanego nad obniżeniem terenu porośniętym olchą. Tu możemy zapoznać się z opisem tego gatunku drzewa, rosnącego przeważnie na żyznych i wilgotnych nadrzecznych glebach. Tutaj też możemy chwilę odpo­cząć korzystając z przygotowanych przez gospodarzy zadaszonych ław i stołów. Idąc dalej, zwracajmy uwagę na strzałki kierunkowe. Dopro­wadzą nas one do przystanku 10., usytuowanego na skrzyżowaniu linii oddziałowych. Widzimy tu plantację choinkową rosnącą pod linią energetyczną wysokiego napięcia. W ten sposób leśnicy wykorzystują z pożytkiem dla nas wszystkich tę, wydawałoby się, bezużyteczną powierzchnię w lesie. Dalej ścieżka biegnie linią oddziałową na południe. Po lewej stronie mamy stary drzewostan sosnowy z gęstym podszytem zło­żonym ze świerka i buka, po prawej zaś młodnik sosnowy. W ten sposób osiągamy przystanek 11., gdzie zapoznamy się z następują­cymi po sobie pokoleniami drzewostanów sosnowych. Widzimy tu ścianę dojrzałego drzewostanu, przy niej nowo założoną uprawę, dalej uprawę kilkuletnią i wreszcie młodnik, gdzie drzewka zwarły się już ze sobą gałązkami. Szczegółowo ten aspekt pracy leśników opisany jest na tablicy. [caption id="attachment_602857" align="alignnone" width="1024"] Drzewostan[/caption] Przez kolejne oznaczone tablicami przystanki docieramy do szkółki leśnej "Bojary". Powierzchnia, na której rosną tu sadzonki, wynosi ponad 9 ha, a w ciągu roku szkółka "produkuje" 1,5 mln młodych drzewek. Po zapoznaniu się z treścią na tablicy możemy podejść do bramy i zerknąć, jak ona wygląda w całej oka­załości. Wracając na parking, mijamy ostatni 17. przystanek, gdzie dowiemy się wszystkiego o obserwowanym już wcześniej młodym pokoleniu jodły, rosnącym pod sosną. [caption id="attachment_602859" align="alignnone" width="1024"] Szkółka leśna „Bojary”[/caption] Jeszcze raz zapraszamy wszystkich na naszą ścieżkę edukacyjną indywidualnie czy zorganizowane grupy. To dobra alternatywa dla dzieci i młodzieży i wyjątkowa lekcja wśród otaczającej nas przyrody. W czasie pandemii i obostrzeń nasza ścieżka umożliwia odbycie, w bezpieczny sposób z zachowaniem dystansu, zajęć, które stanowią ciekawą alternatywę do lekcji stacjonarnych.