11 listopada 2016 r. gmina Obsza świętowała nie tylko Dzień Niepodległości, ale także nadanie gminie herbu. Ten ważny dzień rozpoczęła uroczysta sesja Rady Gminy, którą poprowadził przewodniczący Stanisław Sieniawski. Podczas sesji radni podjęli uchwałę w sprawie ustanowienia herbu, flag, banneru i pieczęci gminy. W sesji uczestniczyli nie tylko radni, ale także sołtysi oraz mieszkańcy gminy. Po sesji uroczyście przeniesiono insygnia do miejscowego kościoła, gdzie ksiądz proboszcz odprawił Mszę świętą i je poświęcił. Po zakończeniu Mszy odbył się przemarsz pod pomnik Józefa Piłsudskiego i złożenie wieńców.
Z historii gminy
Dwie kopie w krzyż skośny, złote, na nich takaż trzecia na opak w słup to herb Jelita – godło to nawiązuje do faktu, że cały obszar dzisiejszej gminy od 1589 r. aż do reformy uwłaszczeniowej w 1864 r. należał do Ordynacji Zamojskiej. Róg myśliwski złoty nawiązuje do tego, że zaczątkiem późniejszej osady Zamch miał być założony tu w XIV w. dwór myśliwski (królewski). Nie wiadomo, którzy władcy tu polowali, ale pozostał w źródłach pewny przekaz o polowaniu, w którym 8-9 maja 1578 r. na zaproszenie Jana Zamoyskiego brał udział Stefan Batory.
Cały obszar gminy należał od średniowiecza do ziemi przemyskiej województwa ruskiego. W XIV-XVI w. wieś Obsza występuje pod nazwą Psza lub Psze. Wzmiankowana w 1388 r. w składzie księstwa bełskiego należącego do mazowieckiego księcia Ziemowita IV. Ok. 1395 r. odebrana przez Władysława Jagiełłę i włączona do ziemi przemyskiej. W tym czasie Obsza należała do możnego ruskiego rodu Kustrów, stanowiąc ich główną siedzibę. Po wygaśnięciu Kustrów w poł. XV wieku wieś została przekształcona w królewską i włączona do nowo utworzonego starostwa zamechskiego. Przed 1471 r. trafiła w zastaw do rodziny Pileckich. Według lustracji z lat 1564/65 r. wieś miała 11 łanów (176 ha) ziemi uprawnej, 2 małe stawy i cerkiew prawosławną. Było tu wówczas 44 kmieci osiadłych i 5 karczmarzy. Dochód ogólny z wsi wynosił 134 zł 1 gr 6 denarów rocznie. W tym czasie świeżo lokowana Wola Obszańska (Pszańska) miała 3 łany (50,4 ha) gruntów uprawnych.
Z kolei Zamch, dawniej Zamech (a mylnie Zamek) to wieś, której zawiązkiem był dwór myśliwski z osadą straży leśnej w wielkiej puszczy królewskiej lokowany zapewne w początkach XIV w. W II połowie XIV stulecia Zamch – podobnie jak Obszę i ogromne obszary puszcz nad Sanem – otrzymał Iwan Kustra z wzmiankowanego wcześniej ruskiego rodu. Iwana Kustrę spotykamy w dokumentach w 1386 r. jako świadka w dokumencie Władysława Opolczyka. Po wygaśnięciu Kustrów Zamch podobnie jak Obsza trafił w ręce Pileckich (przed 1471), a później (ok. 1543-50) powrócił do dóbr królewskich, z których utworzono starostwo zamechskie. Według lustracji z lat 1564/65 r. Zamch miał 14,25 łana (228 ha) gruntów uprawnych. Stały tu wówczas: cerkiew prawosławna, młyn Borowy na rzece Tanew oraz folwark. Ponadto zamieszkiwało ją 57 kmieci osiadłych, 14 zagrodników i aż 9 karczmarzy. Ogólny dochód z samej wsi (nie licząc folwarku) wynosił 190 zł 20 gr rocznie. W 1568 r. starostą zamechskim został Stanisław Zamoyski, a w 1572 r. jego syn Jan, sekretarz króla Zygmunta Augusta, późniejszy kanclerz. Nowy starosta dał się we znaki swoim poddanym, którzy w 1574 r. złożyli skargę do króla Henryka Walezego. Monarcha wydał dekret, w którym czytamy: "Oznajmujem wszem wobec i każdemu z osobna, komu to wiedzieć należy, iż gdy tu przyszli poddani nasi do nas ze dwu wsi z Zamchu i Pszy, skarżąc się na urodzonego Jana Zamoyskiego (... ), abo raczej na urzędniki jego, iż je przymuszają na ciężkie i ustawiczne roboty na każdy dzień, nie dbając nic na dekret, który mają od przodka (!) naszego niedawno zmarłego... [tu szczegółowe wymienienie krzywd]... Tedy im (urzędnikom starościńskim) tego zakazujem i nie chcemy tego koniecznie, gdyż to ma być wolno poddanym naszym do nas na skargi chodzić, a nie ma im tego nikt bronić ani zagradzać..."
W 1588 roku starostwo przeszło na własność dziedziczną Jana Zamoyskiego, a rok później weszło w skład nowo utworzonej Ordynacji Zamojskiej. W jego składzie znajdował się cały obecny obszar gminy Obsza, a już wówczas istniały oprócz wcześniej wymienionych także Babice wzmiankowane od 1515 r. W dniach 8 i 9 maja 1578 r. gościł w Zamchu u Jana Zamoyskiego sam "król niemalowany" Stefan Batory. Na tę okoliczność późniejszy kanclerz zamówił u Jana Kochanowskiego panegiryki na cześć władcy. Co ciekawe, podczas elekcji królewskiej 1575-76 r. Jan z Czarnolasu był stronnikiem innego pretendenta do tronu – cesarza rzymskiego narodu niemieckiego Maksymiliana II Habsburga. Jan Zamoyski był za to jednym z głównych autorów scenariusza osadzenia na polskim tronie księcia Siedmiogrodu. Tymczasem Kochanowski korzystał z hojnego mecenatu przyszłego kanclerza, więc zlecenie przyjął i zrealizował wzorowo... Poeta z Czarnolasu napisał wówczas na cześć Batorego dwa utwory poetyckie: "Dryas Zamchana" – po łacinie i po polsku (jako "Dryas Zamechska") i "Pan Zamchanus" po łacinie, jak napisano w wydaniu (Lwów, tego samego roku): "Odśpiewana w Zamchu 8 maja roku Pańskiego 1578 z powodu przybycia Najjaśniejszego Stefana, króla Polski".
Cały obszar dzisiejszej gminy pozostawał w Ordynacji Zamojskiej aż do reformy uwłaszczeniowej, po której obszar ordynacji stopniowo zmniejszył się o połowę. Najdłużej w rękach Zamoyskich pozostały Babice, w których jeszcze w 1879 r. funkcjonował browar ordynacki. Godła herbu gminy Obsza upamiętniają ród Zamoyskich i dwór myśliwski w Zamchu, w którym już w średniowieczu polowały koronowane głowy, a polowanie Stefana Batorego utrwalone zostało piórem Jana z Czarnolasu.
Komentarze (0)