Sport w naszym regionie

Działania II wojny światowej doprowadziły do ogromnych zniszczeń obiektów i urządzeń sportowych. Wielu czołowych sportowców naszego regionu zginęło lub znaleźli się za granicami kraju czy regionu. Już jesienią 1944 r. nastąpiły pierwsze próby utworzenia sekcji sportowych. Nasza „Łada” grała pierwszy mecz piłki nożnej z drużyną Armii Radzieckiej, stacjonującej w Biłgoraju. Zasada była jedna: „Tri-tri i bolsze niczewo” – tak zalecał politruk i tak byłoby „bezboleśnie”. W Biłgoraju miejscowi piłkarze wyłamali się z tego scenariusza. Wygrali 5:2 i narazili się miejscowym władzom. Grano wówczas w butach wojskowych, więc spięcia i urazy były częste, a prowadzący to spotkanie arbiter pan Wojtaszczyk musiał uciekać z boiska przez rzekę Ładę.

W roku 1947 pojawił się sport elitarny – tenis ziemny. Zawodowcy Kasin, Buliński, Zarzycki dogadali się ze sobą i odbyły się spotkania w Lublinie, Zamościu i Biłgoraju. Koronną konkurencją była jednak piłka nożna. Pierwsze mecze rozgrywali piłkarze Biłgoraja z piłkarzami Izbicy, Szczebrzeszyna, Hrubieszowa, Tomaszowa, Zamościa i Zaklikowa. Drużyny miały jedną piłkę (byle jaką), a na treningi nie było czasu, toteż i poziom spotkań był mizerny. Ludzie złaknieni rozrywki uczestniczyli licznie, a mecze były przyjmowane z niebywałym entuzjazmem.

W Zamościu powstał pierwszy klub sportowy przy Technicznej Szkole Wojsk Lotniczych. Skupiał on kadrę oficerską i poborowych. W „Technikum” grali znani w kraju piłkarze: pracowity Poświat występował oryginalnie w tenisówkach. Niebawem skorzystał on z pierwszego po wojnie transferu i wylądował w czołowym zespole Rzeszowa. Legenda zamojskiej piłki nożnej Skoniecki, pseudo: „Maryśka” to świetny technik i długoletni król strzelców drużyn okręgu zamojskiego. Prócz niego znani byli zawodowcy powstałego klubu „Hetman”: Paszczuk, Malowany, Dybała i inni.

Wiele utalentowanej sportowo młodzieży wykształcili nauczyciele wychowania fizycznego: Eugeniusz Hajkowski z zamojskiego LO, Jan Czerkosiuk z LP. W Szczebrzeszynie znany był w całej Polsce, dzięki utworzonej przez niego „zielonej sali gimnastycznej”, profesor Liceum Pedagogicznego Bronisław Pietruszyński. Był on wychowawcą i wzorem do naśladowania wielu pedagogów Zamojszczyzny. Z tego miasteczka pochodził też świetny piłkarz – lekarz weterynarii Wiesław Gajdek, który niebawem awansował do drugoligowej „Lublinianki”. W pobliskim Zwierzyńcu pasjonatem szczególnie sportów zimowych był dyrektor Szkoły Leśnej – Jan Derlatko. Nauczycielem wych. fiz. był A. Walewander, twórca najlepszych wówczas na Zamojszczyźnie zawodników piłki ręcznej.

W Hrubieszowie pierwszym działaczem sportowym był nauczyciel wych. fiz. Żytkiewicz. Jego sukcesy kontynuował mgr wych. fiz. Antoni Weremko. Powstał tu mocny zespół piłkarski AKS (Amatorski Klub Sportowy), który zmieniał nazwę na „Grom”, potem „Ogniwo”, obecnie „Unia”.

W nowej dyscyplinie sportowej – podnoszenie ciężarów znany był w Zamościu Ryszard Frydrych także założyciel mocnej sekcji strzeleckiej. Znany wielu pokoleniom młodzieży był długoletni szef Szkolnego Związku Sportowego Zygmunt Kostrubała, a także nauczyciel SP nr 2 – płomienny działacz „Solidarności” Franciszek Sagan.

W powojennym Biłgoraju, po powrocie z oflagu, reanimował sport szkolny prof. Edward Margiela. Zwielokrotnił jego sukcesy nauczyciel Liceum Pedagogicznego, potem ZSME, mgr wychowania fizycznego Eugeniusz Sołtysiak. Pracująca wraz z nim Alfreda Rapczewska-Kowalska była niebawem autorką wielkiego sukcesu w gimnastyce sportowej. Jej wychowanki osiągnęły najlepsze wyniki w woj. lubelskim. Były to uczennice szkoły ćwiczeń: Teresa Obszańska (ob. Miazga) – mgr wychowania fizycznego, Maria Nowińska, Monika Cichoń, Danuta Dmitroca i Urszula Choma. Świetnym trenerem piłkarzy z każdym rokiem awansujących do klas wyższych był Bogumił Derylak, późniejszy dyrektor Zespołu Szkół Budowlanych.

W podbiłgorajskim Józefowie znany był nauczyciel wych. fiz., trener Józef Jóźwiak s. Józefa. Dzięki niemu wielu młodych ludzi uprawiało sport, a szczególnie biegi narciarskie, notując liczne sukcesy.

W latach 50. utworzono Ludowe Zespoły Sportowe. Tu były znane silne sekcje podnoszenia ciężarów. Wiesław Proć i Tadeusz Niemiec reprezentowali nasz kraj w zawodach międzynarodowych, natomiast Michał Wrotkowski, Marian Kyc ze Szczebrzeszyna, Józef Kulpa z Józefowa byli mistrzami woj. lubelskiego. Wielu znanych sportowców naszego regionu dzięki LZS-om odnosiło sukcesy w kolarstwie, tenisie stołowym i lekkiej atletyce.

Upowszechnieniem kultury fizycznej i sportem masowym zajmowały się Powiatowe Komitety Kultury Fizycznej i Turystyki. Przy większych zakładach pracy działały Terenowe Koła Krzewienia Kultury Fizycznej. Dzięki tym instytucjom wchodzą na arenę sportową kolejne dyscypliny sportowe: piłka siatkowa i koszykowa, a także sekcje strzeleckie, łucznicze i szachowe, wyeksponowane dzięki licznym spartakiadom zakładowym. Miasta Zamojszczyzny rozwijają infrastrukturę, przybywa terenów urządzonych dla sportu, rekreacji i wypoczynku. Stadiony i hale sportowe zachęcają młodzież do uprawiania wielu dyscyplin sportowych. Dzięki nim nasz region jest widoczny na mapie sportowej Polski.

Kazimierz Szubiak