- Reklama -

- Reklama -

- Reklama -

Setki lat powiatów

- Reklama -

 
Podczas czwartkowej Sesji Rady Powiatu dr Adam Balicki wygłosił wykład na temat 150-lecia powstania powiatów.

Dr Adam Balicki przedstawił historię powiatów w Polsce oraz dzieje powiatu biłgorajskiego. Powiaty w Polsce wprowadzone zostały w XIV wieku. Przejęły one część funkcji ograniczanej wówczas sieci kasztelanii. Podział na powiaty przywróciła reforma administracyjna, która weszła w życie 1 stycznia 1999 roku.

Mulawa wybory do 05.04.2024

Termin powiat wywodzi się od "dnia wietnego" czyli "wiecu", zgromadzenia sądowego o z góry wyznaczonym terminie. Powiat biłgorajski został utworzony 31 grudnia 1866 roku, kiedy to wskutek zmian administracyjnych w guberni lubelskiej utworzono 10 powiatów.

Po I rozbiorze Polski Biłgoraj znalazł się w zaborze austriackim, ale już w 1776 roku wrócił jeszcze w granice Polski. Po upadku I Rzeczypospolitej po III rozbiorze znów znalazł się w zborze austriackim do roku 1809, kiedy to wszedł w granice Księstwa Warszawskiego. Natomiast od 1815 roku Biłgoraj znajdował się w granicach Królestwa Polskiego w granicach powiatu tarnogrodzkiego. Stan taki trwał do roku 1842, kiedy powiaty przemianowano na obwody, a Biłgoraj znalazł się w obwodzie zamojskim z siedzibą w Janowie Lubelskim. W 1866 roku utworzona została nowa sieć administracyjna, w wyniku której jednym z miast powiatowych został Biłgoraj. Był to okres w którym miasto rozwinęło się i zyskało na znaczeniu. W powiecie było jedno miasto i 14 gmin wiejskich – Aleksandrów, Babice, Biszcza, Huta Krzeszowska, Kocudza, Krzeszów, Księżpol, Łukowa, Majdan Sopocki, Potok Górny, Puszcza Solska, Sól, Tarnogród i Wola Różaniecka. W tamtym okresie powiat obejmował obszar 1708 km2 i liczył 73 640 mieszkańców (1870).

23 czerwca 1912 roku (6 lipca według kalendarza juliańskiego) Duma podjęła uchwałę o utworzeniu guberni chełmskiej z części guberni siedleckiej i lubelskiej. W wyniku tego prawie cały powiat biłgorajski znalazł się w jej składzie. Powiat biłgorajski umniejszony został o kilka gmin uznanych za zamieszkałe w większości przez Polaków – Aleksandrów i Kocudzę oraz część gmin Huta Krzeszowska, Łukowa, Majdan Sopocki, Puszcza Solska i Sól.

Dodaj szybkie ogłoszenie drobne na naszym portalu:

W 1915 r. Biłgoraj znalazł się pod okupacją austriacką, a władze austriackie anulowały podziały administracyjne z 1912 roku, a swój podział oparły na granicach jednostek sprzed 1912 roku. Obwód biłgorajski odzyskał swoje dawne granice i wchodził z powrotem w skład Lubelszczyzny.

Po odzyskaniu niepodległości w 1919 roku na mocy ustawy Sejmu utworzono województwo lubelskie, a jednym z 19 powiatów został powiat biłgorajski. Początkowo obejmował teren taki jak wcześniej, jednak w 1923 roku dokonano modyfikacji: gminy Frampol i Goraj przeszły z powiatu zamojskiego do biłgorajskiego, natomiast część gminy Majdan Sopocki została dołączona do powiatu tomaszowskiego. Powiat miał 15 gmin i jedno miasto.

W latach trzydziestych, po wprowadzeniu wspomnianych zmian terytorialnych i administracyjnych powiat liczył 1 miasto, 15 gmin wiejskich, w sumie 315 miejscowości. Obejmował obszar 1719,9 km2 . W 1939 roku liczył 128,7 tys. mieszkańców.

 Stan ten pod względem powierzchni trwał aż do 10 marca 1940 roku, kiedy to Niemcy znacznie powiększyli powiat o gminy Tereszpol, Radecznicę, Zwierzyniec, Szczebrzeszyn. Powiat liczył wówczas 23 gminy. 31 sierpnia 1943 roku z powiatu biłgorajskiego wyłączony został Szczebrzeszyn.

Kolejne zmiany wprowadzone zostały na mocy dekretu PKWN z 21 sierpnia 1944 roku, znosił on podział okupacyjny i przywrócono granice przedwojenne. Początkowo powiat liczył 15 gmin, potem jednak wprowadzone zostały gromady. W 1956 roku przeszyły do nowo utworzonego województwa rzeszowskiego gromady Krzeszów i Bystre, a później jeszcze kilka innych wsi. Odpadły w 1955 roku w wyniku utworzenia powiatu janowskiego gromady Dzwola, Kocudza i Momoty Górne. W 1953 roku doszły gromady – Tereszpol-Kukiełki i Tereszpol-Zaorenda, a w 1958 doszła gromada Czarnystok (do 1960, kiedy wróciła do zamojskiego). W 1954 roku doszły natomiast między innymi gromady Majdan Nepryski, Hedwiżyn, Chłopków i Gilów. W 1952 roku było 15 gmin wiejskich i 144 gromady. Gminami tymi były: Aleksandrów, Babice, Biszcza, Frampol, Goraj, Huta Krzeszowska, Kocudza, Krzeszów, Księżpol, Łukowa, Potok Górny, Puszcza Solska, Sól, Tarnogród. W roku 1973 przywrócone zostały gminy. W wyniku przekształceń w roku 1973 było 1 miasto, 12 gmin i 158 sołectw.

W roku 1975 zlikwidowano powiaty i wprowadzono 49 województw, a powiat biłgorajski znalazł się w województwie zamojskim. Przed reformą administracyjną likwidującą powiaty, powiat biłgorajski sięgał po Goraj i Tarnogród, po Harasiuki i Józefów.

Powiaty przywrócone zostały w roku 1999. Nasz aktualnie zajmuje obszar 1678 km2. Powiat ma charakter typowo rolniczy, 43% całej powierzchni stanowią grunty orne, a tereny leśne zajmują blisko 38% obszaru.

- Reklama -

Zostaw odpowiedź

Twoj adres e-mail nie bedzie opublikowany.

Nowa Gazeta Biłgorajska nie bierze odpowiedzialności za treść komentarzy.