Ścieżką dydaktyczną po leśnictwie Bojary

Ścieżka dydaktyczna w leśnictwie „Bojary” przebiega przez ciekawy fragment lasów Puszczy Solskiej, pokazując różne typy drze­wostanów oraz najważniejsze gatunki drzew, krzewów i roślin runa leśnego. Tłumaczy też niektóre zagadnienia ekologiczne i przyrodni­cze oraz ukazuje wiele aspektów pracy leśników w tak skomplikowa­nym tworze przyrody, jakim jest las.

Puszcza Solska to jeden z największych kompleksów leśnych w Polsce. Tworzą ją przeważnie bory sosnowe, rosnące na piaskach polodowcowych, o różnym stopniu wilgotności (od borów suchych na wydmach, poprzez bory świeże, wilgotne, bagienne, aż po torfo­wiska w obniżeniach terenu). Nadleśnictwo Biłgoraj gospodaruje na 17 tysiącach ha Puszczy Solskiej.

Integralną częścią złożonej pracy leśników, oprócz zadań go­spodarczych prowadzonych w zrównoważony sposób, jest otaczanie lasów ochroną i powiększanie zasobów leśnych. Dzięki temu lesistość w powiecie biłgorajskim wynosi prawie 40%. Ważnym zadaniem jest też edukacja przyrodnicza, czyli umożliwienie społeczeństwu poznania ojczystej przyrody w sposób zgodny z zasadami jej ochrony.

W tym właśnie celu została urządzona nasza ścieżka w leśnictwie Bojary. Niniejszy tekst sygnalizuje i przybliża niektóre zagadnienia na trasie ścieżki, więcej informacji i szczegółowy opis znajdziemy na tablicach ustawionych na kolejnych 17 przystankach.

Ścieżka ma kształt pętli o długości 4 km. Trasa jest łatwa i w większości prowadzi drogami leśnymi. Do jej przejścia wystarczą wygodne buty (np. typu „adidasy”). Ścieżka zaczyna się na parkingu usytuowanym przy drodze do leśnej szkółki „Bojary”. Aby tam trafić należy skręcić z ulicy Zamoj­skiej w Biłgoraju w stronę Rap Dylańskich, przejechać tory kolejowe, a następnie po ok. 800 m skręcić w lewo w drogę asfaltową prowa­dzącą do tejże szkółki. Po przejechaniu ok. 600 m tą drogą znajdziemy tuż za mostkiem po prawej stronie parking będący początkiem, a zarazem pierwszym przystankiem naszej ścieżki. Tutaj możemy się posilić, korzystając z drewnianych ław i stołów. Można tu również przeprowadzić zajęcia dydaktyczne z młodzieżą, korzystając z ławek tworzących „leśną klasę”.

Na przystanku tym znajduje się także ujęcie wody ze strumienia oraz niewielki budynek, w którym umieszczono pompy tłoczące wodę do deszczowni na terenie pobliskiej szkółki. Jest tu też punkt czerpania wody przez straż pożarną w razie pożaru lasu. Zagadnienia te oraz kilka innych przyrodniczo-leśnych omówione są na ustawionych tu ta­blicach. Warto się z nimi zapoznać przed wyruszeniem w dalszą drogę.

Przez tylną furtkę opuszczamy parking i udajemy się na trasę, którą wskazują nam strzałki kierunkowe.

Ścieżka biegnie drogą przez drzewostan sosnowy, najbardziej typowy zespół leśny Puszczy Solskiej. Panuje tu niepodzielnie so­sna, a w runie leśnym borówka czernica. W podszycie, czyli dolnym piętrze lasu, sporadycznie spotkamy świerka, jodłę, czasem brzozę. Po prawej stronie ścieżki, gdzie teren obniża się ku strumieniowi, oprócz borówki w runie widzimy paproć orlicę, a w podszycie pojawia się kruszyna.

Po ok. 200 m dochodzimy do przystanku 2., na którym szcze­gółowo opisany jest bór sosnowy, rosnący w Puszczy Solskiej na piaskach polodowcowych. Na tak ubogim siedlisku może rosnąć wy­łącznie sosna. Stanowi ona aż 95% składu gatunkowego w lasach Nadleśnictwa Biłgoraj. Wyróżniony tu ekotyp sosny z Puszczy Solskiej cechuje bardziej płaski system korzeniowy oraz predyspozycja do naturalnego obsiewu. Drzewa te osiągają dość duże przyrosty masy i znaczne wysokości.

Kilkadziesiąt metrów dalej mamy przystanek 3. Zapoznamy się tu z bardzo ciekawym zagadnieniem stosowania pułapek feromonowych w lesie. Polega ono na zwabianiu do tych pułapek szkodliwych dla lasu owadów za pomocą specjalnych substancji zapachowych zwanych feromonami.

Po chwili dochodzimy do przystanku 4., na którym omówiono problem dokarmiania zwierząt leśnych zimą. Zobaczymy też ustawio­ne tam paśniki do wykładania karmy i tzw. lizawki na sól. Kolejne przystanki pozwolą nam na zapoznanie się ze świerkiem i docieramy do usytuowanego nad zbudowanym tu przez gospodarzy lasu zbior­nikiem wodnym. Jego powierzchnia wynosi prawie 2 ha. Z tablicy dowiemy się, jak ważną rolę dla ekosystemów leśnych spełnia ma­gazynowanie wody w takich zbiornikach. W tym urokliwym miejscu możemy dłuższą chwilę odpocząć, podziwiając piękny krajobraz z wodą i lasem.

Wracamy na ścieżkę i po chwili docieramy do 2 następnych przystanków. Na przystanku 7. poznamy tajemnice tak pięknego drze­wa, jakim jest brzoza, a 30 m dalej tablica na przystanku 8. wytłuma­czy nam, co to jest podszyt (krzewy i drzewa stanowiące dolne piętro lasu) i jaka jest jego rola w drzewostanie. W tym miejscu w warstwie podszytu zobaczymy świerka, jodłę i buka. Warto zwrócić też uwagę na rosnące nieopodal kępy młodych sosenek, które wyrosły z nasion wysianych przez stare drzewa. Jest to tzw. naturalne odnowienie so­snowe, charakterystyczne dla borów sosnowych Puszczy Solskiej. Po chwili dochodzimy do przystanku 9., usytuowanego nad obniżeniem terenu porośniętym olchą. Tu możemy zapoznać się z opisem tego gatunku drzewa, rosnącego przeważnie na żyznych i wilgotnych nadrzecznych glebach. Tutaj też możemy chwilę odpo­cząć korzystając z przygotowanych przez gospodarzy zadaszonych ław i stołów.

Idąc dalej, zwracajmy uwagę na strzałki kierunkowe. Dopro­wadzą nas one do przystanku 10., usytuowanego na skrzyżowaniu linii oddziałowych. Widzimy tu plantację choinkową rosnącą pod linią energetyczną wysokiego napięcia. W ten sposób leśnicy wykorzystują z pożytkiem dla nas wszystkich tę, wydawałoby się, bezużyteczną powierzchnię w lesie.

Dalej ścieżka biegnie linią oddziałową na południe. Po lewej stronie mamy stary drzewostan sosnowy z gęstym podszytem zło­żonym ze świerka i buka, po prawej zaś młodnik sosnowy. W ten sposób osiągamy przystanek 11., gdzie zapoznamy się z następują­cymi po sobie pokoleniami drzewostanów sosnowych. Widzimy tu ścianę dojrzałego drzewostanu, przy niej nowo założoną uprawę, dalej uprawę kilkuletnią i wreszcie młodnik, gdzie drzewka zwarły się już ze sobą gałązkami. Szczegółowo ten aspekt pracy leśników opisany jest na tablicy.

Przez kolejne oznaczone tablicami przystanki docieramy do szkółki leśnej „Bojary”. Powierzchnia, na której rosną tu sadzonki, wynosi ponad 9 ha, a w ciągu roku szkółka „produkuje” 1,5 mln młodych drzewek. Po zapoznaniu się z treścią na tablicy możemy podejść do bramy i zerknąć, jak ona wygląda w całej oka­załości. Wracając na parking, mijamy ostatni 17. przystanek, gdzie dowiemy się wszystkiego o obserwowanym już wcześniej młodym pokoleniu jodły, rosnącym pod sosną.

Jeszcze raz zapraszamy wszystkich na naszą ścieżkę edukacyjną indywidualnie czy zorganizowane grupy. To dobra alternatywa dla dzieci i młodzieży i wyjątkowa lekcja wśród otaczającej nas przyrody. W czasie pandemii i obostrzeń nasza ścieżka umożliwia odbycie, w bezpieczny sposób z zachowaniem dystansu, zajęć, które stanowią ciekawą alternatywę do lekcji stacjonarnych.