- Reklama -

- Reklama -

Początki biłgorajskiej władzy

Manifest lipcowy w 1944 r. umożliwił powstanie powiatowych organów władzy po 5 latach okupacji.

- Reklama -

13 sierpnia 1944 r. w Biłgoraju została powołana do życia pierwsza Powiatowa Rada Narodowa, której przewodniczącym został Franciszek Dziuba-Orski. Jego żona była moją wychowawczynią w Szkole Podstawowej nr 1, której kierownikiem był znany pedagog – założyciel orkiestry mandolinistów – Tadeusz Ostrowski. Zastępcami przewodniczącego PRN byli: Józef Dechnik, Franciszek Kosik, Bronisław Bentkowski i Józef Kozyra. W Biłgoraju skupiły się zarządy instytucji publicznych i gospodarczych.

Mulawa wybory do 05.04.2024

Po prawej budynek magistratu, w którym w latach 30. był Sąd Grodzki

28 sierpnia 1944 r. utworzono Miejską Radę Narodową w składzie: przewodniczący – Czesław Witkowski, skarbnik – Gustaw Różycki, członkowie: por. Stanisław Bieniek, Jan Dec, ks. prałat Bronisław Kiełbasa, por. MO Teodor Łobacz, Stanisław Rataj, Adam Sarzyński i Antoni Sobaszek. Następnego dnia wybrano przez aklamację burmistrza miasta – inż. Bronisława Bentkowskiego. Powstały pierwsze komisje MRN: aprowizacyjna – Marian Przytuła, przewodniczący, Login Bamburski, Stanisław Głąb, Franciszek Kurzyna, Jan Maciocha, Władysław Malawski i Antoni Sarzyński; opieki społecznej i zdrowia –  przewodniczący ks. prałat Bronisław Kiełbasa, Józef Blacha, Mikołaj Bogdanowicz, lek. med. Ignacy Lesiuk, Władysław Król, Antoni Marchwiany, Aleksander Skakuj i lek. med. Stefan Szmidt; mieszkaniowa i porządku publicznego – przewodniczący Józef Skowieżak, Stefan Bednarski, Andrzej Janda, Mikołaj Jednacz, Teodor Kukiełka i Adam Sarzyński; oświatowa –  przewodniczący Czesław Morawski, Jan Gozdecki, Michał Krzyśków, Stanisław Kukiełka, ks. Jan Malinowski, Władysław Mańkowski i mgr farm. Antoni Śnieżko; opieki nad grobami wojennymi – przewodniczący Wacław Skakuj, Józef Gebhardt, Stanisław Środa, Zygmunt Szalak i Ludwik Wojtyniak; propagandy i informacji – przewodniczący sędzia Józef Rutkowski, Michał Krzyśków, Wanda Mieszkowska, Helena Ropkówna, Janina Wąskowa; finansowa – przewodniczący Gustaw Różycki, Jan Blicharz, Klemens Skrobański, Henryk Symko.

30 czerwca 1946 r. przeprowadzono referendum ludowe, które miało ustabilizować sytuację w kraju. Referendum było próbą sił politycznych przed rozpisaniem wyborów powszechnych do Sejmu RP. Postawiono trzy pytania:

Dodaj szybkie ogłoszenie drobne na naszym portalu:

1. Czy jesteś za zniesieniem senatu?

2. Czy chcesz utrwalenia w przyszłej konstytucji ustroju gospodarczego – reforma rolna i upaństwowienie gospodarki narodowej z zachowaniem podstawowych uprawnień inicjatywy prywatnej?

3. Czy chcesz utrwalenia zachodnich granic państwa polskiego na Bałtyku, Odrze i Nysie Łużyckiej?

Stronnictwa bloku demokratycznego: Polska Partia Robotnicza, Polska Partia Socjalistyczna, Stronnictwo Ludowe, Stronnictwo Demokratyczne wezwały społeczeństwo do głosowania 3 razy TAK. Tylko PSL głosowało na pierwsze pytanie NIE. W Biłgoraju w 8 obwodach na 10 449 uprawnionych głosowało 9381 osób. Na pierwsze pytanie: „TAK” odpowiedziało 7941 osób, „NIE” – 1191, na drugie pytanie: „TAK” – 9174, „NIE” – 959, na trzecie pytanie: „TAK” – 9984, „NIE” – 149. W głosowaniu brali udział również mieszkańcy okolicznych wsi. Biłgorajanie wraz z Lubartowem i Krasnymstawem odpowiedzieli „TAK” przygniatającą większością głosów (5 lipca 1946 – „Sztandar ludu”).

Ulica Nadstawna. Ze starego budownictwa został skansen (pierwszy z prawej)

W sierpniu i wrześniu 1944 r., gdy front zatrzymał się na Wiśle w szeregi Wojska Polskiego zostali wcieleni mieszkańcy Biłgoraja (byli partyzanci AK i innych ugrupowań): kpt. Franciszek Rączyński, por. Jan Choma, ppor. Roman Lęgowicz (poległ), Marian Róg (ranny), Władysław Homa, Edmund Szalak (ciężko ranny), sierżanci: Zbigniew Kozłowski, Kazimierz Ludwik (późniejszy przewodniczący MRN utracił obie ręce), Bogusław Tochman, Michał Wychodzki (zginął), plut. Józef Szpinda, szeregowi: Stanisław Buszkowski, Jan Chabros, Aleksander Chmiel (zginął), Stanisław Czapliński, Julian Dziura, Wiktor Grum, Edward Jabłoński, Zbigniew Janda (ciężko ranny), Józef Kiciński (zginął), Roman Kmieć, Jan Król (ciężko ranny), Władysław Kufel, Stanisław Lachowski (zginął), Antoni (utracił obie nogi) i Jan Lipcowie, Bolesław Malczenko, Stanisław (Mucha) Malczewski, Paweł Marchwiany, Stanisław Maziarz, Józef Paluch, Stanisław Piecko, Tadeusz Proć, Jan Rapa, Jan Rozwadowski, Edward Rzęsa, Bronisław Socha. Do Armii Czerwonej wcieleni zostali: Antoni i Jan Dylowie (obaj zginęli), Aleksy (zginął) i Sergiusz Karp, Michał i Roman Lewiccy (obaj zginęli), Aleksander Makara, Włodzimierz Pierścionek, Władysław Piorun i Antoni Tałanda. W Bieszczadach w walkach z UPA poległ Władysław Okoń.

Od pierwszych miesięcy po wyzwoleniu Komitet Opieki nad Grobami kierował akcją ekshumacji zwłok pomordowanych w okresie okupacji w początku sierpnia 1944 r. Po ekshumacji 63 partyzantów, rozstrzelanych w lesie Rapy, zbiorowy pogrzeb przekształcił się w patriotyczną manifestację.

Mieszkańcy Biłgoraja przez cały czas trwania wojny w miarę swoich możliwości wspierali materialnie żołnierzy Wojska Polskiego. Wysyłano paczki żywnościowo – odzieżowe dla żołnierzy frontowych i żołnierzy Armii Czerwonej udających się na front. Przyjmowano ich na kwatery w prywatnych mieszkaniach. Moi starsi bracia dostali w podzięce furażerkę i bagnet. To było wzruszające, gdyż wyposażenie frontowców było skromne. Mimo upływu ponad 70 lat to jeszcze się pamięta!

 

Kazimierz Szubiak

- Reklama -

Zostaw odpowiedź

Twoj adres e-mail nie bedzie opublikowany.

Nowa Gazeta Biłgorajska nie bierze odpowiedzialności za treść komentarzy.