Piękny jubileusz

Pierwsze wzmianki o placówkach oświatowych w Biłgoraju pochodzą z początku XIX w. Istniała wówczas jedyna szkoła parafialna przekształcona od czasów Księstwa Warszawskiego w szkołę elementarną. Dozór sprawował dziedzic biłgorajski Stanisław Nowakowski. Nauczycielem uczącym dzieci w wieku 5-15 lat był Stanisław Starzyński. Nauka trwała kilka lat. Uczono religii i moralności, pisania i czytania w języku polskim, arytmetyki, rysunku oraz wiadomości o miarach, wagach i pieniądzach.
Po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. Publiczna Szkoła Powszechna – siedmioklasowa – była rozrzucona po domach prywatnych. W 1926 r. w powiecie biłgorajskim było 107 szkół powszechnych, a w Biłgoraju funkcjonowała także Szkoła Handlowa, w której były działy: stolarski, koszykarski, krawiecki oraz nowy dział galanterii drzewnej.
Dopiero w latach 1930-1932 wybudowano 2-piętrowy gmach Szkoły Powszechnej nr 1 i nr 2. Towarzystwo szkoły średniej działające w składzie: Ignacy Czarnecki, Stanisław Kruszyński, Jan Malawski, Jan Brodowski, Marian Kiełbasa, Stanisław Gołąb utworzyło Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcące. 1 września 1937 r. pierwsza rada pedagogiczna z dyrektorem Bolesławem Piwońskim oraz pedagogami: ks. Janem Samolejem, Jerzym Garbaczem, Janiną Jabłońską, Heleną Popkówną i Janiną Pomorską rozpoczęła uroczyście nowy rok szkolny.
W okresie okupacji 1939-1944 Niemcy zezwolili na pracę jedynie szkole 7-klasowej, zakazując nauczania w niej literatury polskiej i historii. Część nauczycieli podjęła ryzyko tajnego nauczania w zakresie gimnazjum i liceum. Pracami kierował wykształcony na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie nauczyciel, mgr filozofii i matematyki – Stanisław Adamczyk. Utworzono 4 komplety po 8-10 uczniów. W ostatnim roku konspiracyjnego gimnazjum istniało już 8 pełnych zespołów obejmujących całkowity program liceum ogólnokształcącego. Zajęcia szkolne z zachowaniem ścisłej konspiracji odbywały się w piętnastu prywatnych mieszkaniach w różnych częściach miasta. U państwa Żelazików na ul. Piłsudskiego (obecnie) zajęcia prowadzono już od 25 listopada 1939 r.
W pracy pedagogicznej wyróżnili się nauczyciele: Janina i Zdzisława Ilińskie, Janina Jabłońska, dr Roman Molenda, dr Tadeusz Pietkiewicz, dr Jerzy Szyrajew, doc. Józef Zieliński i główny organizator mgr Stanisław Adamczyk. Tajne nauczanie objęło swoim zasięgiem większe ośrodki powiatu: Księżpol – Marcin Tomaszewski, Krzeszów – Hipolit i Czesława Kozioł, Tarnogród – Piotr Denis, Kazimierz Smutek i Zofia Wajs, Radzięcin i Frampol – Julian i Aleksander Białasowie, Stanisław Kapica i Stanisław Kuna. Tajnym nauczaniem objęto ok. 300 uczniów. Małą maturę otrzymało 92 uczniów, a egzamin dojrzałości Liceum Ogólnokształcącego złożyło w tym okresie 37 uczniów.
Po wyzwoleniu, już w lipcu 1945 r. zdawano w części pisemnej: j. polski, matematykę i fizykę. W 1948 r. utworzono klasę humanistyczną z językiem francuskim, który wykładała Janina Łowczynowska. Pierwsi po wyzwoleniu pedagodzy Liceum Ogólnokształcącego to: Stanisław Adamczyk, Wawrzyniec Dyrka, Cecylia Romańczuk-Dyrka, Janina Wąskowa, Aniela Dudekowa, Stefania Pękalska, Edward Pająk, Edward Margiela – a nieco później pojawili się znani w naszym mieście pedagodzy: Józef Kozyra, Józef Różański, Mieczysław Wlaź, Stanisław Błażejewski i wielu innych.
Pierwsi dyrektorzy Liceum Ogólnokształcącego: Stanisław Adamczyk (1944-1945 r.), Wawrzyniec Dyrka (1945-1951 r.), Edward Pająk (1951-1953 r.), Janina Papiesz (1953-1955 r.), ponownie Wawrzyniec Dyrka (1953-1960 r.), po 1960 r. Mieczysław Wlaź i Józef Nowicki.
Od 1974 r. rozpoczął się program modernizacji LO, który zatwierdzili: zastępca naczelnika powiatu Marian Ozimek oraz inspektor szkolny Antoni Strzęciwilk. Program opracowała komisja w składzie: Mieczysław Wlaź – dyrektor LO, członkowie komisji: Stanisław Błażejewski – zastępca dyrektora LO, Roman Romański, Stanisław Rząd – późniejszy dyrektor LO i Barbara Wilczek (księgowa). Generalnym wykonawcą było Biłgorajskie Przedsiębiorstwo Budowlane. Wielkim zaangażowaniem wykazał się dyrektor inż. Stanisław Olszewski (były uczeń LO), bezpośrednim nadzorcą – kierownikiem budowy był Marian Larwiński. Od lipca 1977 r. budynek LO wyłączono z użytkowania. Od września tego roku młodzież rozpoczęła zajęcia w Szkole Podstawowej nr 3 w godzinach popołudniowych.
W 1979 r. oddano tzw. "łącznik", który mieścił 10 sal lekcyjnych. Dzięki staraniom dyrektora Mieczysława Wlazia oraz przychylności władz miejskich i wojewódzkich rozpoczęto prace rozbudowy szkoły w 1986 r., a zakończono w 1991 r. Warta podkreślenia była postawa nauczycieli i uczniów. Powstał nowoczesny budynek szkoły oraz sala gimnastyczna, stołówka i kuchnia. W prace ogromnie zaangażowany był dyrektor Stanisław Rząd. Zasługą dyrektora Mariana Klechy były kolejne obiekty: sale komputerowe, laboratoria, siłownia, sauna i wiele innych, ale o tym napiszę w następnym artykule.
 
Kazimierz Szubiak
 
Od czytelników NOWej otrzymałem istotne dane o zasługach prof. J. Markiewicza: jego nazwisko znajduje się w Encyklopedii Britanica – wydawnictwo rangi światowej – jest też zapisany jako członek – założyciel Kolegium IPN. Rondo przy Skwerze Solidarności powinno nosić jego imię.