List otwarty nadleśniczego Nadleśnictwa Biłgoraj

W odpowiedzi na wystosowany przez Pana list otwarty, w którym przypomina Pan m.in. o roli lasów w dobie zachodzących zmian klimatycznych, pragnę na wstępie zapewnić, że wszystkim działaniom leśników przyświeca dbałość o jak najlepszą kondycję kompleksów leśnych, nie tylko z myślą o obecnych, lecz także o przyszłych pokoleniach mieszkańców.

Las, jak słusznie Pan zauważa, odgrywa znaczącą rolę zarówno w łagodzeniu zmian klimatycznych jak i w walce z emisją zanieczyszczeń do atmosfery. W nawiązaniu do tego warto podkreślić, że w dobie obserwowanych zmian najstarsze drzewostany nie są w stanie dostosować się do zmieniających się warunków, dlatego wraz z wiekiem rośnie zagrożenie niszczenia i rozpadu lasu. Aby zapobiec takiemu zjawisku, starsze pokolenia drzew powinny być zastępowane nowymi, wykazującymi elastyczność pozwalającą na dostosowanie się do nowych uwarunkowań wzrostu. Wraz z wiekiem obserwuje się bowiem coraz mniejszą tolerancję drzewostanów na zmiany warunków siedliskowych, wynikającą ze zmian klimatu oraz depozycji atmosferycznej azotu pochodzącego z zanieczyszczenia środowiska. W efekcie las zaczyna zamierać, stając się bardziej podatnym na szkody wywołane przez wiatr, szkodniki owadzie, choroby grzybowe czy coraz częstsze susze. Brak działań w zakresie przebudowy drzewostanów przez wymianę starych (a więc najbardziej zagrożonych) na nowe pokolenia drzew, może w dłuższej perspektywie zagrozić trwałości tych lasów.

W kontekście często podnoszonego argumentu „działań pro klimatycznych”, zaniechanie przebudowy najstarszych drzewostanów na młode, dostosowane do nowych warunków wzrostu, może także sprawić, że w niedalekiej przyszłości zamiast sekwestracji (czyli wyłapywania) CO₂ lasy mogą stać się emitentem tego gazu do atmosfery! Tak, las to czyste powietrze, ale gdy się starzeje, jego zdolność produkcyjna tlenu maleje. Przykładem niech będzie Kanada, gdzie wyliczono, że emisje z rozpadu lasów są obecnie większe niż emisje całego przemysłu kanadyjskiego. Pod względem produkcji tlenu to młode drzewostany są bardziej efektywne. Ponadto dzięki młodym pokoleniom lasu schronienie znajdują gatunki zwierząt, które w wiekowym drzewostanie nie miałyby szans przeżyć (np. lelek kozodój, skowronek borowy).

Pragnę Pana zapewnić, że wszystkie prace prowadzone przez Nadleśnictwo Biłgoraj są oparte o wiedzę i wieloletnie doświadczenie. Gospodarka leśna jest przemyślana, a naszym priorytetem jest utrzymanie trwałości lasu. Właściwe zarządzanie lasami dodatkowo potwierdzają przyznane certyfikaty PEFC i FSC. Narzucają one na nas bardzo rygorystyczne normy, weryfikowane w drodze audytów przez niezależne, międzynarodowe organizacje. Ostatni audyt w Nadleśnictwie Biłgoraj przeprowadzony w lipcu 2020 r. potwierdził wysoki poziom naszych działań, zgodnych nie tylko z obowiązującymi przepisami, lecz także z zasadami zrównoważonego rozwoju, zachowania trwałości lasów i ochrony przyrody.

W ramach zaplanowanych przez Nadleśnictwo Biłgoraj cięć rębnych wycinane są drzewa, które osiągnęły już dojrzałość fizjologiczną. Cięcia te są jednocześnie cięciami odnowieniowymi, a więc prowadzącymi do powstania młodego drzewostanu, który będzie służył następnym pokoleniom. Jak co roku Nadleśnictwo przystąpiło do prac zmierzających do wyhodowania kolejnego pokolenia drzew, m.in. na terenie przyległym do źródełek rzeki Stok. Młode sosny rosnące w tamtym miejscu wymagają do swojego wzrostu dużo światła, więc naturalnym zabiegiem jest usunięcie starych drzewostanów, pogarszających warunki świetlne. W miejsce wyciętego drzewostanu posadzimy nowe pokolenie drzew zróżnicowanych gatunkowo, m.in. sosny, brzozy, świerki i buki.

Bez ingerencji natomiast pozostawiliśmy fragment przylegający bezpośrednio do rzeki Stok, który pozostanie nienaruszony aż do jego naturalnego rozkładu. Jest to powierzchnia około jednego hektara. Odnoście drzewostanu w kierunku na Wolaniny, planowane jest zachowanie drzewostanu w postaci pasa „ekotonowego” o powierzchni ok. 0,4 ha, tak aby otaczające ją drzewa podtrzymywały charakter starego lasu. Na pozostałej części las zostanie przerzedzony, a nowe pokolenie sosny powstanie w sposób naturalny poprzez tzw. samosiew, dzięki czemu w przyszłości będzie tam rósł stabilny drzewostan o pożądanym dla tego miejsca składzie gatunkowym, trwały i odporny na czynniki zewnętrzne takie jak grzyby czy owady. Jego odporność i stabilność zostanie dodatkowo wzmocniona dosadzeniem gatunków domieszkowych, tak by w pełni wykorzystać potencjał siedliskowy lasu na tym terenie.

W odniesieniu do sformułowania zawartego w liście otwartym Pana Burmistrza cyt.: „Nie niszczmy przepięknych miejsc, które stworzyła natura” pragnę podkreślić, że oprócz natury wygląd lasu i jego stan jest efektem pracy wielu pokoleń leśników – naszych lasów jest więcej, są zdrowsze i odporniejsze. W Lasach Państwowych pozyskuje się mniej masy, niż jej przyrasta, przez co zasobność polskich lasów rośnie z roku na rok. Tylko w ostatnim dziesięcioleciu przybyło powierzchni leśnej o ponad 254 ha oraz nastąpił wzrost zasobów drzewnych o ok. o 240 tys. m3. Od roku 1980 średnia zasobność, czyli objętość drzewostanu w przeliczeniu na 1 hektar wzrosła ze 176 m3/ha do 271 m3/ha obecnie!

Poza prowadzoną gospodarką leśną, Nadleśnictwo Biłgoraj czynnie chroni faunę i florę. W miejscach przyrodniczo cennych istnieją od lat strefy ochrony ścisłej i okresowej, gdzie wstrzymana jest większość prac gospodarczych, a jedynie wykonywane są zabiegi sanitarne tak jak np. w parkach narodowych. Od wielu lat prowadzimy czynną ochronę gatunków chronionych, obecnie realizujemy projekt „Restytucji i czynnej ochrony głuszca w Puszczy Solskiej”. Coraz częściej można także zaobserwować dzikie drapieżniki takie jak ryś, czy wilk którego liczebność sięga w naszych lasach już kilkunastu osobników.

Wszystkie działania Nadleśnictwa Biłgoraj podyktowane są dbałością o lasy i zaspokajaniem potrzeb społeczeństwa związanych z lasem, poprzez prowadzenie zrównoważonej gospodarki leśnej. Dlatego zwracam się z prośbą o umożliwienie nam podjęcia wymaganych czynności i nieutrudnianie prac polegających na wymianie starego pokolenia drzew na młode, bardziej zróżnicowane i dopasowane do zmian klimatycznych.

Zapraszam Pana Burmistrza na rozmowę na temat gospodarki leśnej prowadzonej przez Nadleśnictwo Biłgoraj. Sugeruję, aby miejscem tej rozmowy był las, gdzie ja i moi współpracownicy będziemy mieli możliwość przedstawienia planów i pomysłów na zapewnienie trwałości lasów biłgorajskich. Łączy nas zamiłowanie do przyrody oraz troska o las, więc wierzę, że rozmowy te będą owocne i przyniosą satysfakcjonujące wszystkich rozwiązania.

Z wyrazami szacunku

Mariusz Szwed

Nadleśniczy Nadleśnictwa Biłgoraj