W środę, 9 lipca na Zamku Królewskim w Warszawie odbyła się uroczysta gala wręczenia Nagrody im. Oskara Kolberga „Za zasługi dla kultury ludowej”. To najważniejsze w Polsce wyróżnienie w dziedzinie kultury tradycyjnej trafiło w tym roku do Janiny Pydo – śpiewaczki ludowej z Zastawia w gminie Goraj na Lubelszczyźnie. To ogromny zaszczyt, zwłaszcza że pochodząca z tej samej gminy Anna Malec otrzymała tę nagrodę aż 42 lata temu.
Janina Pydo, obecnie 95-letnia, od najmłodszych lat związana jest z muzyką ludową. Urodziła się i mieszka do dziś w Zastawiu. Śpiew towarzyszył jej codzienności – zarówno podczas pracy, jak i świąt czy obrzędów rodzinnych i religijnych. Obdarzona wyjątkową pamięcią i muzykalnością, zgromadziła ogromny repertuar pieśni, przyśpiewek, ballad, kołysanek i pieśni nabożnych w unikalnych wariantach. W młodości chętnie uczestniczyła w weselach jako druhna, ośpiewując obrzędy oczepinowe i zastolne. Ostatnie wesele poprowadziła zaledwie kilka lat temu.
Znaczącą część życia poświęciła również śpiewom pogrzebowym – tradycji, którą przejęła po Annie Żurek z Zastawia. Przez kilkadziesiąt lat prowadziła nabożeństwa różańcowe za zmarłych, a jej repertuar obejmuje dziesiątki pieśni maryjnych, wielkopostnych, pielgrzymkowych i kolęd.
Od lat 60. przez cztery dekady działała aktywnie w Kole Gospodyń Wiejskich w Zastawiu, pełniąc w nim także funkcję prowadzącej śpiewy. Wyrabia również tradycyjny olej lniany w ponad stuletniej olejarni, wije wieńce dożynkowe i wianki.
Jej artystyczna droga jako śpiewaczki rozpoczęła się na szerszą skalę około 40 lat temu, po spotkaniu z Bronisławem Bidą – wybitnym skrzypkiem z Gródek. Od tego czasu Janina Pydo występowała m.in. na Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu Dolnym, konkursie „Powiślaki” w Maciejowicach, a także na przeglądach wojewódzkich, powiatowych i gminnych, zdobywając liczne nagrody. W 2025 roku oprócz Nagrody Kolberga zdobyła również Złotą Basztę – główne wyróżnienie na Ogólnopolskim Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych.
Artystka nadal aktywnie uczestniczy w życiu kulturalnym regionu – koncertuje, prowadzi warsztaty śpiewacze, współpracuje z młodzieżą, przyjmuje uczniów z całej Polski. Przez kilka lat współpracowała z dziecięcym zespołem śpiewaczym przy Gminnym Ośrodku Kultury w Goraju. Jej twórczość została udokumentowana w licznych publikacjach książkowych i płytowych, m.in. w monograficznej płycie wydanej w 2024 roku przez Towarzystwo dla Natury i Człowieka. Wystąpiła w programach TVP Kultura, TVP3 Lublin, Polskiego Radia oraz w filmach dokumentalnych.
Janina Pydo jest obecnie jedyną aktywną śpiewaczką ludową na Roztoczu Gorajskim, a jej pieśni i styl śpiewu stanowią bezcenne dziedzictwo kulturowe. Jej postawa, talent i życiowa mądrość inspirują kolejne pokolenia badaczy, śpiewaków i animatorów kultury ludowej.
Nagroda im. Oskara Kolberga, ustanowiona w 1974 roku, honoruje najwybitniejszych twórców, badaczy i popularyzatorów kultury ludowej. Przyznawana jest przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, a realizację konkursu prowadzi Narodowy Instytut Muzyki i Tańca. Patronem nagrody jest Oskar Kolberg – wybitny etnograf, folklorysta i kompozytor, którego dorobek pozostaje fundamentem badań nad kulturą ludową w Polsce.
Janina Pydo to nie tylko skarbnica tradycyjnych pieśni Roztocza, ale też serdeczna i otwarta osoba, z którą współpraca jest prawdziwym zaszczytem. Jej działalność to świadectwo żywej tradycji i dowód na to, że miłość do muzyki i ludzi może stać się siłą trwalszą niż czas.
Komentarze (0)
Wysyłając komentarz akceptujesz regulamin serwisu. Zgodnie z art. 24 ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy o ochronie danych osobowych, podanie danych jest dobrowolne, Użytkownikowi przysługuje prawo dostępu do treści swoich danych i ich poprawiania. Jak to zrobić dowiesz się w zakładce polityka prywatności.