Obecnie, w zbiorowej świadomości, świąteczny czas postrzegany jest jako Wigilia, Boże Narodzenie i Szczepana, czyli tzw. kolęda. Trzy dni, do których przygotowania trwają trzy miesiące, a gdzieniegdzie nawet od Wielkanocy. Dawniej, rzecz się miała inaczej. Okres świąteczny otwierała wieczerza wigilijna, a zamykało święto Trzech Króli, które przypada na dzień szóstego stycznia. Cały ten czas, był czasem wypoczynku, zabaw, spotkań w gronie rodziny i znajomych, kolędowania. W zimowych miesiącach wiejska społeczność miała mniej obowiązków związanych z gospodarstwem. W okresie świątecznym pod strzechami panował nieskazitelny porządek, a w komorach pachniało smakowite jadło. Była to zatem sposobność do odpoczynku. Z czego ochoczo korzystano. Życie towarzyskie i kulturalne we wsi, kwitło pomimo mrozów.
Święto Trzech Króli było ostatnim dniem z dwunastu szczodrych dni i wieczorów przypadających na świąteczny czas. Należało zatem spędzić go z przytupem, czyli na wspomnianych wyżej odwiedzinach, zabawach, biesiadach, koniecznie z podarkami. Ale, należy zaznaczyć, że w pierwszych wiekach chrześcijaństwa Boże Narodzenie obchodzono nie w grudniu, a w styczniu pod nazwą święta Objawienia. Tradycja ta kontynuowana jest przez wyznawców prawosławia i grekokatolików. Dwie odrębne uroczystości: Boże Narodzenie i święto Objawienia znane jako święto Trzech Króli, istnieją od drugiej połowy IV wieku i jest to forma upamiętnienia hołdu oddanego bożej dziecinie przez zacnych mędrców ze Wschodu - królów z Indii, Persji i Arabii, w Polsce określanych Kacprem - z perskiego imię oznacza mężnego, Melchiorem - z hebrajskiego Bóg jest moją światłością i Baltazarem - z babilońskiego niech Bel chroni króla. Co ciekawe, Nowy Testament nie wskazuje na liczbę przybyłych mędrców. Podaje jedynie liczbę podarunków. Trzy dary sugerowały trzy osoby, stąd trzech... króli. I znowu ciekawostka, bowiem nie jest napisane, że przybyli byli królami. Pada informacja o mędrcach ze Wschodu.
Szczodry wieczór, czyli wieczór poprzedzający święto Objawienia (Trzech Króli) był szczodry nie tylko w teorii, ale przede wszystkim w praktyce. Zasiadano do szczodrze zastawionego stołu, a dzieci cieszyły się szczodrym podarunkiem. Nie były to zabawki, a przynajmniej nie pod strzechami. W ramach prezentu dzieci cieszyły się drobnymi przysmakami. Następnie na noc wygaszano piece i rozpalano następnego dnia ogniem przyniesionym z kościoła. Iskrą ognia rozpalano kadzidło, na które w głównej mierze składały się suszone kwiaty i ziele z wianków z Bożego Ciała. Orszak składający się z domowników wyruszał w procesji przez gospodarstwo. Podczas obchodu okadzano dobytek. Na koniec kropiono jeszcze święconą wodą. Jeśli pozostały jakieś resztki kadzidła, chowano je starannie w domu. W jakim celu? W leczniczym. Wierzono, że pomoże w przypadku choroby któregoś z domowników.
Dawno temu, kredą poświęconą podczas święta Trzech Króli, znaczono krzyż na głowach krów. Był to zabieg ochronny przed czarownicami. Należało pocierać się poświęconymi jako złoto ozdobami i drobnymi monetami. Sposób ten zapewniał zdrowie, urodę i bogactwo.
Święto Trzech Króli było nie tylko końcem świątecznego okresu, ale i końcem polowań na sarny jelenie i dziki. Popularne było przysłowie: Sieć ostatnią na dąbrowie rozpinają Trzej Królowie. Wierzono także, że pogoda szóstego stycznia stanowi wróżbę na nadchodzącą wiosnę: Na Trzy Króle słońce świeci, wiosna do nas szybko leci.
I chociaż kończył się świąteczny czas, zaczynał się czas karnawału, znanego także jako zapusty i kończącego popielcem.
Komentarze (0)